Ikebana - zapomniana sztuka układania kwiatów

Ikebana - co to takiego?

Ikebana w sztuce zachodniej definiowana jest z reguły tylko jako japońska sztuka układania kwiatów. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że takie określenie nie do końca oddaje pełen charakter tej japońskiej tradycji. Łączy ona w sobie przyrodniczą wiedzę, mistyczny świat przyrody oraz estetyczną wrażliwość. Istotą ikebany są nie tylko materialne dzieła roślinnego rzemiosła, ale również cały proces ich tworzenia. Czas poświęcony na staranne dobieranie barw, kształtów i rozmiarów jest także jednocześnie medytacją nad naturalnym cyklem życia, porami roku czy przemijaniem.

Pierwsze wzmianki o ikebanie pojawiają się już w czasach pierwotnego buddyzmu, czyli około VII wieku naszej ery. Dopiero w XV wieku ikebana uzyskała miano w pełni niezależnej formy sztuki od tej religii. Najważniejsza różnica pomiędzy zachodnim stylem sztuki a ikebaną polega na tym, że kompozycje japońskie wyróżnia asymetryczny kształt, zaś europejskie stawiają na symetrię.

Jak tworzy się ikebanę?

W ikebanie stosuje się zasadę trójkąta pionowego, który posiada rozkład trzech linii głównych, tzw. linii dominujących. Pierwsza z linii głównych, tzw. shin to centralna i najdłuższa oś układu florystycznego. Symbolizuje ona niebo. Druga linia, soe, symbolizuje ludzki żywot, zaś linia trzecia, hikae, symbolizuje ziemię. Jednocześnie trzecia z linii jest najkrótsza. Podczas tworzenia japońskich kompozycji ikebany najistotniejsze są elementy pionowe konstrukcji - mowa tutaj o patyczkach, gałązkach, pędach. Dopiero w dalszej kolejności zwraca się uwagę na kwiaty. To duża różnica w porównaniu z europejskimi kompozycjami, gdzie kwiaty grają pierwsze skrzypce.

Przy konstruowaniu ikebany niezwykle istotne są także naczynia (utsuwa). Są one punktem odniesienia dla całej tworzonej aranżacji i powinny być z nią spójne. W zależności od wybranego stylu, naczynia mogą być pionowe bądź płaskie. Japończycy stawiają na minimalizm, dlatego najczęściej wybierają naczynia z porcelany bądź gliniane.

Style ikebany

Wielu osobom ikebana kojarzy się z bardzo starym, skręconym konarem sosny, liśćmi klonu czy suchym kawałkiem drewna wyrzuconym na brzeg przez morze. Warto jednak wiedzieć o tym, że rodzajów ikebany jest tak naprawdę kilka. Różnią się one od siebie dosyć mocno, na przykład pod względem gatunków wykorzystywanych roślin do tworzenia kompozycji. Oto najbardziej znane style ikebany:

seika (zamiennie: shoka) - w tym stylu zdecydowanie najczęściej wykorzystywane są lilie i róże, które mocowane są w niskich naczyniach lub złączonych rurkach bambusa. Kwiaty nabijane są z kolei na kenzan;
rikka - styl zaliczany do grona najbardziej klasycznych. Najczęściej wykorzystywane rośliny to cyprysy, cedr i gałązki sosny. Rośliny te można łączyć z bambusem, dziką kamelią, chryzantemą, śliwą, brzoskwinią czy wiśnią;
heika - w tym stylu kwiaty stoją w bardzo długich i smukłych wazonach, rezygnuje się jednocześnie z używania kenzanu. Dla tego stylu bardzo charakterystyczne są chryzantemy, goździki i róże. Często wykorzystuje się także irysy, astry, tulipany czy lilie;
moribana (zamiennie: spiętrzone kwiaty) - ten styl wykorzystuje najczęściej mieczyki, chryzantemy, lilie oraz gerbery.
W ostatnim czasie pojawiło się także kilka innych stylów:

gigant - zgodnie z nazwą, jest to "większa" ikebana, której wysokość może wynosić nawet 25 metrów,
kakebans - jest to styl, w którym wykorzystywane są bardzo eleganckie kompozycje. Duży nacisk kładzie się na rośliny pnące i efektownie wyglądające liście;
morimono - w tym stylu kompozycje tworzone są w małych koszykach wiklinowych lub niskich miskach. Wykorzystuje się kwiaty o małych łodyżkach i owoce;
jiuybana - efektowny styl, który wyróżnia się fantazyjnymi kompozycjami. Kwiaty są farbowane, łamie się ich łodygi bądź wyrywa płatki. Do tworzenia kompozycji są wykorzystywane są pióra, gałęzie oraz inne ozdoby, nawet martwe owady;

Ikebana - jak zacząć?

Jakie polskie rośliny najlepiej wykorzystywać do tworzenia kompozycji ikebany? Doskonale sprawdzą się berberys, derenie, dzika róża, żarnowiec, wierzba, leszczyna pogięta, zawilec, irys syberyjski czy funki bądź kosaćce.

Do układania ikebany idealnie sprawdzą się kwiaty sztuczne, które zapewniają całą paletę barw i różnorodność kształtów. Tworzywa, z których wykonane są rośliny wyglądają aktualnie dokładnie jak prawdziwe, a i ich trwałość jest nie do przebicia. Stwórz własną kompozycję i ciesz się nią latami!

Galeria zdjęć